Moğolistan'da Gobi Çölü'nden başlayıp Anadolu'ya uzanan taştaki izlerin en ilginç örneklerinden bazıları da Salihlerobası köyü yakınlarında. Buradaki kaya resmi alanında, Orta Asya'dakilerle çarpıcı benzerlikler taşıyan figür ve damgalar bulunuyor. Geyik ve dağkeçisi figürleri, daha çok damga niteliği taşıyor.
Gizemli Yazıtlar Vadisi
Güdül ilçesinde, Salihlerobası köyünün engebeli arazisi yer yer derinleşen bir vadiyi barındırıyor. Bu vadi, Anadolu tarihinin en gizemli eserlerine ev sahipliği yapıyor. Vadinin sağ ve sol yanındaki kayalıklarda yazı ve resimler yer alıyor. Varlığı bugüne dek bilinmeyen bu kaya resimleri şimdi incelenmeyi bekliyor. Ancak, define arayıcılara karşı, vadinin acilen korumaya alınması gerekiyor.
Kaya resimleri arasında soyut anlatıma dayalı çizimlere çokça yer verilmiş. Bol bol geyik ve dağkeçisi çizimi var. Buradaki geyik çizimi, Altay Dağları'nda bulunan bir çizimle benzerlik taşıyor.
Erzurum, Karayazı Cunni Mağarası, Ordu, Mesudiye-Esatlı köyü kaya resmi alanlarında görülen 'yön damgası' burada da var.
Kaya resimleri kazıma ve dövme tekniği ile yapılmış. Resimdeki 'at' dövme-kazıma tekniğiyle oluşturulmuş. Figürlerin iyice küçülmesi ise yazı ile birlikte kaya resminin yapıldığı dönemlere işaret ediyor.
Yoğun resimlerin bulunduğu panodan yaklaşık kırk metre kadar uzaklıkta 'güneş kültü' resmi bulunuyor. Güneş kültü, Orta Asya'daki hemen bütün kaya resmi alanlarında karşımıza çıkıyor ve eski Türk kültürünün temel öğelerinden sayıyor.
Yaklaşık kırk civarında resmin bulunduğu panoda birbirine benzer ama tamamen ayrı dönemlerde yapıldığı sanılan resimler var. Resimler arasındaki farklılıklar, sanki kuşaklar arasındaki değişimi yansıtıyor.
Birbirine benzer ama hepsi farklı insanların elinden çıkmış, tamamen stilize çizgiler bunları yapanların ruh dünyasına, inançlarına, korkularına ve sevinçlerine işaret ediyor. Muhtemelen başta ölüm töreni olmak üzere, töreleri de resmediyolar.
Kaya resimlerinin tam karşısında bulunan bu alanların kurgan (mezar) olması çok büyük ihtimal. Kazı çalışması ve tam bir saha araştırması yapmadan kesin bir şey söylemek mümkün değil. Fakat ilk bakışta kurgan izlenimi veriyorlar.
İkinci kaya resmi panosunda da resim, yazı, damgalar bir arada yer alıyorlar.
Yaklaşık dört metrekarelik panonun en çarpıcı kısmı ise dört satırlık yazı. İncelendiğinde bunun resim ya da damgalardan farklı olduğu anlaşılıyor. Uzmanlar yazıdaki işaretlerin runik niteliğine dikkat çekiyor. Göktürk yazıtlarıyla kıyaslama yapıldığında aynı işaret veya harflerin kullanılmış olabileceği üzerinde duruluyor.
Kaya resmi alanlarının en önemli özelliği aynı alanda 'kurgan' yani 'anıtmezar'ların bulunması. Ankara, Güdül, Salihlerobası köyündeki kaya resmi alanında da benzer bir görünüm var. (Fotoğrafın ön planındaki taş yığın.) Ancak bu mezarların hiçbiri henüz araştırılmış değil.
Yaklaşık beş kilometrekarelik bir yörenin içinde ikinci bir kaya resmi alanı var. Yeni alandaki çizimler de yine runik harfli yazıtları andırıyor.
Atlas. Nisan 2009, sayı 193
YAZI VE FOTOĞRAFLAR: SERVET SOMUNCUOĞLU
0 yorum:
Yorum Gönder